DJIS UN PENSAMENTU
Un E-magazine pa inspirá, eduká, konsientisá i entretené
DJIS UN PENSAMENTU
Un E-magazine pa inspirá, eduká, konsientisá i entretené
Eduká: Floria memoria
Esaki ta e rúbrika di ban bèk den tempu pa loke ta trata téknikanan poétiko. Diferente estilonan literario ku probablemente nos tur a haña na skol ta bini dilanti aki, pa refreská bo memoria. Pero tambe por haña tep kon pa skirbi un poema, kuenta òf buki.
E biaha akí nos lo trata den nos rúbrika Floria Memoria, dos estilo literario ku tin biaha hende ta konfundí ku otro: Sarkasmo i Ironia.
Laga nos kuminsá ku e promé: Sarkasmo
Karkó di Kabayé [1]
Bo ta abusá di beter,
hasi ko’i ridíkulo
anda den mal kren
ke hunga Superman
serka djak’i kaña,
ku nada mas
ta ila fini
pa tantia
bo saku di karson
B’a za mahòk
chubatu kurnú
Ta ora di
hala faha mará,
tapa warda,
wanta brek
i baha for di tròli
Kurason kayente
ta mata kaikai!
Saká for di: Djis un pensamentu. Kolekshon di poesia i prosa poétiko. Tomo I; Kòrsou, 2010, pág. 92
Den e pasashi aki riba nos ta mira ku a hasi uso di sarkasmo pa trese un sintimentu dilanti.
Kiko ta sarkasmo?
Sarkasmo ta un remarke iróniko òf satíriko, esta un manera di trese un sintimentu dilanti pa medio di humor; pero e humor akí ke impreshoná na un manera negativo. E ke dal duru. E ta yen di rabia i ke asta ofendé.
Ta hasi esaki hopi bes mediante palabranan ku ke ekspresá e nifikashon kontrario di e palabra ku a usa pa laga un persona den ridikules. Ta manera ku di e forma akí ta buska moda di tapa e rabia, frustrashon, amargura i/òf ofensa un poko, pero tòg ke ta fuerte den e krítika ku ta duna.
Den e pasashi aki riba di nos poema Karkó di Kabayé por lesa i sinti klaramente na tantu e palabranan usá i na e tono di e poema, ku no ta mashá di akuerdo ku hasí di e suheto den e poema.
Pa kuminsá, e título so di e poema, esta Karkó di Kabayé, ya ta indiká esaki. E ta forma parti di e ekspreshon: Bieu manera karkó di kabayé, ku ta nifiká bieu manera Metúsalem; un hende hopi bieu i mal tené. Ku otro palabra mediante e palabranan ei ya bo sa kaba ku lo no bai papia di un persona grandi òf di edat so, pero mas bien tambe un persona mal tené. Kemen ya bo por sinti kaba ku esei no tin un konotashon mashá positivo.
Den e promé strofa di e poema nos ta sinti ku ta hasi uso di sarkasmo pa demostrá e rabia ku e hende ta sinti ku e suheto ta laga hende tum’é hasi.
Ta usa palabra manera Superman, kaminda ta nèt kontrali ke bisa. Un Superman ta un héroe, un hende ku ta hasi kos bon, ku ta di atmirá. Pero aki ta usa e palabra aki netamente den un nifikashon kontrali di loke e palabra mes ta para p’e.
Kemen ke bisa ku e suheto no tin nada di Superman, nada di un héroe, nada di atmirá. Al kontrali, ke bisa ku e ta un pálòli, un hòmber chocho, ku ta laga hende us’é i ku ta di despresiá.
Den e di dos strofa di e poema nos ta sinti ku ta hasi uso di sarkasmo pa ofendé hende. Ta usa palabra- i ekspreshonnan manera ‘B’a za mahòk’i ‘chubatu kurnú’.
‘Za mahòk’ ta nifiká ‘ronka duru’. ‘Chubatu kurnú’ ta nifiká ku no ta sirbi mas pa traha yu’. E palabranan akí kompañá pa e palabranan ku ta sigui, klaramente ta pa ofendé e suheto, refiriendo tambe na su aparato seksual den un lus sumamente negativo.
Ku ‘sarkasmo’ ke hasi chèrchi i bofon di un hende dor di atak’é na un manera severo pa e keda komo un gran ridíkulo. Mayoria biaha ta ekspresá sarkasmo ku un tono hostil.
Awor lo bo puntra bo mes, pero kiko ta: Ironia?
Ironia, meskos ku sarkasmo, ta hasi uso di palabranan ku ke ekspresá e nifikashon kontrario di e palabra ku a usa. Pero e meta di ironia, kontrali na sarkasmo, no ta di ofendé hende.
Ironia tambe ta kritiká mediante humor, pero e ta mas suave ku sarkasmo.
Laga nos atmirá e siguiente pasashi:
Galardon pa Don Ladron
Fama di strea di Hollywood bo a alkansá
Na tur medio di komunikashon bo ta solisitá
Paparazzi tur kaminda bo tras
Alkansá bo? Hamas
Beaku manera Nanzi
Astuto manera Zoro
Es ku ke hinka bo den kalabus
tin ku kana un kaminda di krus
Saká for di: Djis un pensamentu. Kolekshon di poesia i prosa poétiko. Tomo I; Kòrsou, 2010, pág. 86
Den e pasashi aki riba nos por ripará ku ta hasi uso di ironia pa referí na e suheto. Na un manera humorístiko ta trese algun karakterístika dilanti di e suheto.
Aki tambe ya for di título nos por mira e aspekto iróniko di e poema: Galardon pa Don Ladron. E echo ku ta yama un ladron, ku ta un persona ku un konotashon negativo, ´Don’, ya ta impliká un kontrariedat. ‘Don’ òf ´Doña’ ta términonan ku ta usa pa ekspresá rèspèt pa un persona. Loke sigur un ladron no ta meresé. Un ‘galardon’, esta un premio, òf trofeo di honor, no ta algu ku lo duna un ladron.
Den e promé strofa ta papia di e ladron manera ta un persona mashá importante, un persona di renombre, den nos komunidat e ta. Un artista internashonal famoso, ku reporteronan ta loko pa entrevistá i paparazzi, esta fotógrafonan ta ansioso pa saka su potrèt. Tur esakinan ta kuadra ku un ladron, pero den nifikashon kontrali.
Esta, e ladron no ta famoso, sino mas bien notorio.
E no ta solisitá na medionan di komunikashon, esakinan ke hasi un reportahe, trese e notisia dilanti. I no ta paparazzi ta su tras, sino polis ku ke gar’é.
Nota ku aki tambe ke hasi poko chèrchi i bofon di e ladron, pero ta trese esaki na un manera mas sutil dilanti.
Den e di dos strofa ta manera ke duna elogio na e ladron. Ku palabranan manera ‘beaku’, esta sabí, i astuto, kompañá pa personahenan kerí manera Nanzi i Zoro.
Aki ta enfoká riba algun ‘kualidat’ ku ladronnan sa tin, kaminda no sa gara nan fásilmente. Aki ta menshoná diferente palabra i karakterístika ‘positivo’ di e ladron, kaminda klaramente esakinan ta pa krítika tantu e ladron mes, komo e sistema kaminda sa ta bastante difísil pa outoridatnan gara sierto ladronnan. Kemen pa medio di humor ta trese algun krítika dilanti.
No ta den poesia i literatura so sa usa sarkasmo i ironia. Den nos ablá di tur dia tambe nos sa usa nan, tin bia sin para ketu mes na esaki.
Chek e siguiente ehèmpelnan:’
Sarkasmo:
1. Un hende ta mira un otro hende bentá abou na suela den un situashon penoso. E ta kore yega serka i puntr’é:‘Ta kai, b’a kai?’
E otro ta kontestá: ‘Nò, ta sosegá mi ta sosegando asin’akí.’ òf
‘Nò, ta inspektá mi ta inspektando suela.
2. Ora un hende hasi algu inkorekto: ‘Bunita! Sigui asina!
3. Ora un hende bisa algu laf: ‘Esta prèt, no!
4. ‘Inkreibel! Esei ta e kos di mas elokuente ku mi a yega di tende sali dor di bo boka.’
5. ‘An, bo no ta bini mas pa nos sena huntu? No ta nada! Ta solamente ma tuma mas ku
tres ora pa prepará bo kuminda preferí pa bo.’
6. ‘Mi ta spera ku bo bida ta mes tremendo ku bo ta pretendé ku e ta online.
7. ‘Ai, no wòri bo kabes. E vas antik ei ta kosta solamente 500 florin.’
8. ‘Mi kièr sa b’a laga bo talento keda kas.’
9. ‘Ta tur dia bo ta iritante asin’akí, òf awe bo a hasi un poko mas esfuerso?’
10. ‘E charla di e profesor tabata dje interesante ei ku kasi mi no tabatin mester di bebe mi di tres kòpi di kòfi.’’
Ironia:
-
Un hende ku ta bisa: ‘Esta bon,no!’ Miéntras e situashon ta hodidu.
-
Kuerpo polisial a keda atraká ayera nochi ...
-
Un hende ta kaba di haña flètayer i ta bisa: ‘Mi kier sa awe sí ta mi dia di suerte!
-
Un persona ta buska un matras pa kumpra. E ta yega un kaminda kai drumi riba e matras pa tèst e i bisa: ‘E kama akí ta mes suave ku un baranka’.
-
E èrko den kamber di un pareha ta daña. E hòmber ta bira bisa su kasá: ‘Awor akí ta hasi mes friu aki den ku den fièrnu.
-
Un mucha muhé ta kibra un uña i dal un gritu yora. Su frei ta bisa tur tristu: ‘Ai nòòò! Esaki sí ta fin di mundu.’
-
‘I esei ta e mihó kos ku bo por hasi, mi ta suponé.’
-
‘Kemen segun bo mi ta idiot. Masha danki!’
-
Bo ta hari bo amigu ku a kaba di slep riba kaska di bakoba bai kai largu abou i djis despues bo mes ta kore kabe’i gai bai dònder abou manera patia bèrdè.
-
E hefe nobo tabata mes sivilisá ku un tribon.
NA KONTINUASHON NOS TA DUNA ALGUN IMÁGEN HUMORÍSTIKO DI TANTU SARKASMO KOMO IRONIA NA INGLES:
Sarkasmo: